چه کسی از رمز پویا سود می‌برد

به گزارش بنکر (Banker)، حالا دوباره بانک مرکزی اطلاعیه داده است که مشتریان، رمزهای پویا را تا ١٥ دی‌ماه فعال کنند و البته رمزهای ایستا هم فعلا باطل نمی‌شود. فعال‌سازی رمز پویا انتقادهای زیادی را از سوی مشتریان بانکی و البته کارشناسان به دنبال داشته است. حالا بخش اعظم پرداخت اینترنتی ایرانی‌ها مربوط به تراکنش‌هایی است که زیر ٥‌هزار تومان ارزش دارند. براساس آخرین گزارشی که شرکت شبکه الکترونیک پرداخت کارتی (شاپرک) منتشر کرده است، در مردادماه ‌سال٩٨ چیزی نزدیک به ٨٦‌درصد پرداخت‌های اینترنتی که بر بستر موبایل انجام شده، زیر ٥‌هزار تومان ارزش داشته‌اند.
رضا الفت‌نسب به «شهروند» می‌گوید که در سایر کشورهای جهان مردم برای تراکنش‌های بانکی خرد و کم‌ارزش از کیف پول الکترونیک استفاده می‌کنند اما در ایران منافع و جیب بعضی‌ها مانع از توسعه کیف‌های پول الکترونیک بین شهروندان ایرانی شده است. او به سود گزاف شرکت‌های پرداخت از تراکنش‌های خرد اشاره می‌کند و می‌گوید: «هر تراکنش با کارت بانکی چیزی حدود ١٠٠ تومان کارمزد به جیب شرکت‌های پرداخت وارد می‌کند و طبیعی است که آنها تمایلی ندارند که با توسعه استارت‌آپ‌های کیف پول الکترونیک، این سود گزاف به جیب آنها برود.»
نیما امیرشکاری، مدیر بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی هم به «شهروند» می‌گوید که پرداخت‌های خرد با کارت‌های بانکی پدیده نادر و مربوط به ایران است و البته منفعت آن به جیب شرکت‌هایی می‌رود که حتی با تقلب تراکنش‌ها را خردتر می‌کنند تا کارمزد بیشتری بگیرند. جالب است که در این میان پلیس فتا هم به مردم توصیه کرده است که از کارت‌های بانکی با موجودی کم برای پرداخت‌های اینترنتی استفاده کنند تا ریسک فیشینگ و کلاهبرداری از مردم پایین بیاید. این درحالی است که کارشناسان بانکی معتقدند بانک مرکزی باید به جای فعال‌سازی رمزهای یک‌بار مصرف، استفاده از کیف پول الکترونیک را درجامعه رواج می‌داد تا هم بخش خصوصی و استارت‌آپ‌ها تقویت شوند و هم اینکه ریسک کلاهبرداری از مردم کاهش داشته باشد.

اولتیماتوم بانک مرکزی باز هم نتیجه نداد
اولتیماتوم بانک مرکزی برای فعال‌سازی رمزهای پویا باز هم نتیجه نداد. بانک مرکزی که قبلا آخرین مهلت فعال‌سازی رمزهای پویا را پایان خردادماه امسال اعلام کرده بود، مهلت خود را به پایان پاییز٩٨ تغییر داد. حالا اما دوباره این مهلت تغییر کرده و بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که تا ١٥ دی‌ماه مشتریان بانکی می‌توانند رمزهای پویای خود را فعال کنند و البته تا پایان دی‌ماه رمزهای ایستا باطل نمی‌شود. با این حال گویا مشتریان بانکی به فعال‌کردن رمزهای یک‌بار مصرف خود علاقه‌ای نشان نداده‌اند و رضا الفت‌نسب، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی به «شهروند» می‌گوید: «چیزی حدود ٧٠‌درصد مردم رمزهای پویا را فعال نکرده‌اند.» او توضیح می‌دهد که در سایر کشورهای جهان کیف پول الکترونیک برای پرداخت‌های خرد بین مردم رایج است اما در ایران کیف پول الکترونیک توسعه‌نیافته است.

٧٠‌درصد تراکنش‌های بانکی زیر ١٠٠‌هزار تومان
بیشترین تراکنش‌های بانکی در ایران مربوط به تراکنش‌های بانکی با رقم‌های پایین است. براساس گزارش بانک مرکزی، چیزی حدود ٢٤‌درصد تراکنش‌های دستگاه‌های کارتخوان مربوط به تراکنش‌های زیر ٥‌هزار تومان است و آمار مربوط به تراکنش‌های زیر ١٠٠‌هزار تومان به حدود ٧٠‌درصد می‌رسد.  براساس آخرین گزارش‌های منتشرشده، مردم ایران حدود ٦٠‌درصد تراکنش‌های موبایلی‌شان را برای مبلغ کمتر از دو‌هزار تومان انجام می‌دهند. شرکت شبکه الکترونیک پرداخت کارتی (شاپرک) اعلام کرده است که در مرداد امسال ٥٩,٤٥‌درصد از تراکنش‌های بانکی در بستر موبایل دارای مبلغ کمتر از ٢٠‌هزار ریال بوده‌اند و ٨٦.٦٨ درصد دارای مبلغ کمتر از ٥٠‌هزار ریال بوده‌اند.
این موضوع درحالی رخ می‌دهد که نیما امیرشکاری، مدیر بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی به «شهروند» می‌گوید که در سایر کشورهای جهان پرداخت‌های خرد با کیف پول الکترونیک انجام می‌شود و مردم با کارت‌های بانکی‌شان خریدهای خرد را انجام نمی‌دهند. به عقیده او، عوامل مختلفی موجب شده است که کیف پول الکترونیک در ایران رایج نشود که کارمزد محورنبودن بانک‌ها یکی از مهم‌ترین این دلایل است. او توضیح می‌دهد که در سایر کشورهای جهان بانک‌ها عمده درآمد خود را از کارمزد خدماتی که به مشتریان می‌دهند، تأمین می‌کنند اما در ایران مدل درآمدزایی بانک‌ها از فرآیند سود سپرده و تسهیلات تأمین می‌شود و به همین دلیل بانک‌ها انگیزه کافی برای رواج خدمات کارمزد محور نداشته‌اند. او البته به فسادهای شرکت‌های پرداخت اشاره می‌کند و می‌گوید: «این شرکت‌ها که به نظر می‌رسند به صورت خصولتی اداره می‌شوند، از تراکنش‌های بانکی درآمدهای گزافی دارند و به همین دلیل آنها تمایل دارند که مردم خریدهای کوچک را با کارت بانکی‌شان انجام بدهند؛ زیرا در ازای هر تراکنش مبلغی کارمزد نصیب آنها می‌شود که طبیعی است هرچه تراکنش‌ها بیشتر باشد، سود آنها بیشتر می‌شود.»

شرکت‌های پرداخت مانع رواج کیف پول الکترونیک
رضا الفت‌نسب، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی هم به «شهروند» توضیح می‌دهد که فسادهای پشت پرده شرکت‌های پرداخت مانع از رواج کیف پول الکترونیک در ایران بوده‌اند، زیرا این شرکت‌ها به ازای هر تراکنش بانکی مبلغی حدود ١٠٠ تومان کارمزد دریافت می‌کنند و به همین دلیل آنها تمایل دارند که مردم تراکنش‌های بانکی را ولو با مبالغ کم ١٠٠٠ و ٢٠٠٠ تومان با کارت‌های بانکی‌شان انجام دهند.
او همچنین از تعلل بانک مرکزی برای گسترش استارت‌آپ‌های پرداخت و کیف پول الکترونیک انتقاد می‌کند و می‌گوید، به نظر می‌رسد منافع عده‌ای از تراکنش‌های عابربانک به اندازه‌ای زیاد است که این عزم وجود نداشته است تا کیف پول الکترونیک رایج شود.
جالب است که در این شرایط پلیس فتا هم اطلاعیه‌ای منتشر کرده و به مردم توصیه کرده است که خریدهای اینترنتی خود را با کارتی انجام دهند که در آن مبلغ ناچیزی موجودی دارند و به این ترتیب ریسک خریدهای اینترنتی خود را کاهش دهند.
شیوه فعال‌سازی رمز پویا اما انتقادهای کارشناسی زیادی را به دنبال داشته است. صرف‌نظر از آماده‌نبودن بانک‌ها برای اجرای رمز پویا، بسیاری از کارشناسان فناوری اطلاعات اعتقاد دارند که در سایر کشورهای پیشرفته تنها ٢cvv کارت‌های بانکی پویاست و مشتریان رمزهای ثابتی دارند. فعال‌سازی رمز یک‌بار مصرف در شرایطی رخ می‌دهد که پلیس فتا اعلام کرده است که بالغ بر ٧٠‌درصد جرایم اینترنتی مربوط به کلاهبرداری‌های بانکی است و همین مسأله موجب شد که بانک مرکزی اعلام کند برای کنترل فیشینگ و کلاهبرداری در این بستر رمزهای دوم یک‌بار مصرف در اختیار مشتریان بانکی قرار دهد.