دینار عراق جهان‌روایی و پذیرش ارزهای معتبر بین‌المللی را ندارد و تقریباً در کشوری غیر از خود عراق نمی‌توان از این ارز استفاده کرد. در ابعاد بزرگ‌تر هم این قاعده برقرار است. یعنی زمانی که کشور عراق می‌خواست بدهی خود به ایران را در قالب دینار عراقی پرداخت کند بسیاری از فعالان اقتصادی این تصمیم را به ضرر ایران دانستند چراکه هنگامی که دینار عراق را دریافت کنیم، تنها می‌توانیم از همین کشور کالا وارد نماییم، زیرا پول عراق در سایر کشورها مورد پذیرش نیست. این در حالی است که عراق کالای خاصی ندارد که بتوانیم آن را وارد کنیم.
این کشور تنها می‌تواند نقش واسطه‌گری ایفا کند؛ یعنی کالاهایی را که نمی‌توانیم از سایر کشورها وارد کنیم، ابتدا به عراق وارد شده و سپس ما آن کالا را از عراق وارد کنیم. در واقع دینار عراقی در موقعیت‌های تجاری هم چندان کارکردی ندارد. امروز هر دینار عراق ۲۰تومان است و این ارز حتی در تابستان سال۹۹ به رکورد ۲۸تومان هم رسید.
پیش از شیوع کرونا در جهان، قیمت دینار عراق همواره در حوالی اربعین به واسطه افزایش تقاضا بالا می‌رفت و بعد از مدتی دوباره کاهش قیمت را تجربه می‌کرد اما در ۲سال گذشته چنین قاعده‌ای برقرار نبوده است.
آنچه بر دینار گذشت….
دینار واحد پولی است که اکنون در ۹ کشور دنیا واحد پول رسمی محسوب می‌شود و در گذشته در کشور‌های دیگری نیز رایج بوده است. کشور‌های اردن، الجزایر، بحرین، تونس، سودان، صربستان، کویت، لیبی، مقدونیه و عراق از دینار میلادی به‌عنوان واحد رسمی پول استفاده می‌کنند. دینار عراقی از سال۱۹۳۱ میلادی به گردش افتاد. در ایران اما این ارز سال۸۱ با ریال ایران برابر بود و هر ۱۰هزار دینار عراقی به قیمت هزار تومان (۱۰ هزار ریال) معامله می‌شد. سال۸۴ با هزار تومان می‌شد بین ۵ تا ۶هزار دینار عراقی خرید. سال۸۷ هر ۳هزار دینار عراق برابر با هزار تومان مبادله می‌شد.
سال۸۸ هر ۲هزار و ۵۰۰دینار با هزار تومان برابری داشت. سال۸۹ با هزار تومان می‌شد ۲هزار دینار خرید. روند افزایش ارزش دینار عراقی ادامه پیدا کرد و در سال۹۰ هر دینار عراقی به ۱۲تومان رسید و هر هزار دینار با هزار تومان مبادله شد. ارزش هر هزار دینار در سال۹۱ و اوج تلاطم ارزی افزایش بیش از دوبرابری داشت و به دو هزار و ۸۰۰ تومان رسید.
اما این رقم با کاهش روبه‌رو شد و در سال۹۵ هر هزار دینار عراق حدود ۲هزار و ۷۰۰تومان بود. زائران اربعین هر هزار دینار را در اربعین سال۹۷، حدود ۱۳ تا ۱۴هزار تومان خریدند. و حالا بعد از گذشت تنها ۳سال هر هزار دینار عراق به ۲۰هزار تومان رسیده است. البته تا پیش از این مسافران عراق می‌توانستند ریال ایران را در آن کشور خرج کنند و لزومی به تبدیل آن به دینار نبود اما یکی دو سالی است که مسافران می‌گویند دیگر این کشور ریال ایران را قبول ندارد و اصناف ترجیح می‌دهند دینار عراق دریافت کنند.
*آوین آزادی ـ روزنامه‌نگار
